Ook het jaar 2021 zal nog een tijdje in het teken van het coronavirus staan. Ons werk wordt er in grote mate door bepaald. Afgelopen jaar moesten we op zoek gaan naar nieuwe manieren van onderzoek doen, kennisdelen of onderwijs geven. Dat doen we nu via een aantal zelf opgerichte wijkplatforms, met telefonische interviews en met creatieve online tools. De omstandigheden doen een beroep op de veerkracht van iedereen. Met onze onderzoekslijn ‘Veerkrachtige Gemeenschappen’ onderzochten we de afgelopen maanden hoe groepen bewoners van de wijken Bospolder en Tussendijken omgaan met de crisis. In Merwe-Vierhavens experimenteerden we met een ‘coronabestendige’ opzet van Verhalencafés, gericht op netwerkvorming van ondernemers. We schreven een prijsvraag uit voor de Tarwewijk: bewoners en studenten mogen plannen indienen voor een herontwerp van twee pleinen in de wijk. Het winnend ontwerp wordt gerealiseerd. En we ontwikkelen samen met medewerkers van de Gemeente Rotterdam en Politie Rotterdam-Rijnmond een online dashboard voor preventie misstanden in winkelstraten.
Genoeg dus om naar uit te kijken in 2021. Hopelijk kan dat snel weer in elkaars gezelschap.
NIEUWE MANIEREN OM KENNIS TE DELEN DOOR CORONA
Hoe doe je onderzoek in het veld, als de omgangsregels in het veld plotsklaps totaal veranderen? De coronacrisis dwingt ons na te denken over andere manieren om dicht bij de beleving van mensen te komen, de sfeer in de wijken te peilen, discussie te voeren en kennis te delen.
Vooral studenten zien hun werk flink belemmerd. Hoe komen ze nu aan respondenten? Hoe maken ze contact met mensen uit de wijk? Waar kunnen ze samenkomen om over hun onderzoek te discussiëren? En hoe deelden ze de resultaten?
We ontwikkelden de laatste maanden daarom een aantal wijkplatforms. Dit zijn laagdrempelige, makkelijk aan te passen, websites. Er kwam er een voor de Tarwewijk en eentje voor BOTU. Studenten stellen zich op de website voor met een filmpje van één of twee minuten. Dat bleek bijzonder leerzaam: het dwingt je immers om de essentie van je onderzoek heel kort en krachtig onder woorden te brengen.
Een leuke toepassing was de prijsvraag voor het beste paviljoen voor de wijk Bospolder-Tussendijken (BoTu). Studenten presenteerden hun idee voor een paviljoen met film, animatie en geluid en bewoners van BoTu mochten digitaal erop stemmen. De winnende ontwerpen worden daadwerkelijk gebouwd.
De websites blijken geschikte plekken voor vlotte kennisdeling. Ze ontwikkelden zich gaandeweg een beetje tot kennisbanken. Alle kennis en informatie die je gedurende een onderzoek verzamelt, komt bij elkaar. Nieuwe onderzoekers kunnen daar nu veel gemakkelijker op voortbouwen en hoeven niet meer te wachten op een eindrapport. En ook partners hebben veel gemakkelijker toegang tot de resultaten.
We missen het ‘veld’ natuurlijk enorm en een website kan de echte stad nooit vervangen. Maar onder druk hebben we toch een aantal belangrijke nieuwe vaardigheden geleerd en de mogelijkheden van digitale toepassingen meer benut dan we voorheen deden. In de toekomst willen we deze mogelijkheden verder uitbreiden, ook omdat we ons bereik en onze toegankelijkheid op deze manier kunnen vergroten.
Foto: Jan van der Ploeg
BOTU STERKER DOOR DE CORONACRISIS?
De uitbraak van het COVID-19 virus en de maatregelen die hieruit voortvloeien hebben grote impact op het dagelijks leven van Rotterdammers. Hoe veerkrachtig zijn de Rotterdamse buurten?
Veldacademie onderzocht de afgelopen maanden in Bospolder-Tussendijken hoe bewoners en maatschappelijke initiatieven omgaan met de coronacrisis. Welke hulpvragen komen naar voren? Wie handelt? Op welke manier en waarom?
Uit eerste analyses blijkt onder andere dat er veel initiatieven zijn ontstaan in de wijk, vooral door buurtbewoners zelf. Die handelden sneller en doeltreffender dan de formele organisaties, die lange tijd slecht benaderbaar waren vanwege de coronaregels. De initiatieven ontstonden uit bestaande netwerken in de wijk.
Het corona-onderzoek vult de meerjarige monitor Veerkracht in Bospolder-Tussendijken aan. Blijken de investeringen in het sociale weefsel van betekenis bij het omgaan met een dergelijke crisis?
In twee workshops zijn we aan de slag gegaan met de resultaten. De eerste ging over de vraag hoe BoTu omging met de coronacrisis in vergelijking met andere Rotterdamse buurten. De tweede workshop ging over wat we kunnen leren over veerkrachtig handelen in de wijken. Wat frustreerde en wat hielp om tot collectieve actie over te gaan? Wat kan de gemeente Rotterdam in de toekomst beter doen om sterker uit de crisis komen?
Het onderzoek is een opdracht van Arnoud Molenaar (chief resilience officer) en Marleen ten Vergert (wijkmanager BoTu).
VERHALENCAFÉS NU OOK VAN START IN MERWE-VIERHAVENS
Vanuit het samenwerkingsverband Stichting Wijkcollectie is een nieuwe serie Verhalencafés gestart, in Merwe-Vierhavens (M4H).
Verhalencafés zijn informele bijeenkomsten in een wijk, bedoeld om netwerkvorming en saamhorigheid te stimuleren. In de wijk Bospolder-Tussendijken draaien de verhalencafés sinds eind 2019. Wijkbewoners treffen elkaar daar en delen inspirerende verhalen over de wijk. Lokale creatieve talenten – zoals theatermakers, musici en spoken word-artiesten – helpen om de verhalen op creatieve wijze naar een groter publiek te vertalen. De verhalen gaan over de manier waarop mensen naar hun wijk kijken en over wat hen bindt aan de wijk. Zo delen wijkbewoners hun ervaringen met elkaar en vergroten ze hun referentiekader.
De succesvolle methodiek van verhalencafés is vanaf september 2020 ook gestart in M4H, waar eveneens een omvangrijke gebiedsontwikkeling plaatsvindt. Op dit haventerrein, zo groot als het centrum van Rotterdam, wil men een gebied creëren voor wonen, werken en innovatie met een hoogwaardig vestigingsklimaat voor de maakindustrie. Net als in BoTu onderzoekt Veldacademie daar aspecten van het verloop van de gebiedsontwikkeling.
Veldacademie benut de Verhalencafés om inzicht te krijgen in de sociale netwerken van bezoekers en vertellers. Via Verhalencafés komen we bijvoorbeeld in contact met sleutelfiguren en leren we over lokale initiatieven. En andersom: initiatiefnemers die wij via onderzoek leren kennen, dragen we voor als sprekers op een Verhalencafé.
Omdat M4H meer industrieel gebied is dan een woonwijk, staan in de verhalencafés van M4H vooral verhalen van ondernemers centraal. Zo merkten we tijdens onze interviews in M4H dat diverse bedrijven binnen het gebied diensten van elkaar afnemen. De horeca van Neoliet Bouldering schenkt bijvoorbeeld bier van de Kaapse Brouwers en Jordy’s Bakery verzorgt de catering bij enkele bedrijven in het gebied. Een van de volgende verhalencafés zal gaan over deze dienstverlenende relaties en de kansen die er liggen.
Wil jij ook actief bijdragen aan netwerkvorming in M4H? Werk je in M4H en heb je een bijzonder verhaal te vertellen? Of woon je in een van de omliggende wijken en heb je een speciale band met M4H? Meld je dan aan voor het volgende verhalencafé op 1 april. Je bent van harte welkom!
Foto: Jan van der Ploeg
BEWONERS EN STUDENTEN HERONTWERPEN PLEINEN IN DE TARWEWIJK
Veldacademie heeft een prijsvraag uitgeschreven voor twee pleinen in de Rotterdamse Tarwewijk. Het gaat om twee pleinen bij het monumentale schoolgebouw aan de Zwartewaalstraat. De prijsvraag is een initiatief van Veldacademie en de gemeente Rotterdam.
Bewoners van de Tarwewijk en lokale organisaties kunnen zelf een ontwerp maken en indienen. Daarnaast mogen ook studenten deelnemen. Alle wijkbewoners kunnen meebeslissen welk plan als winnaar gekozen wordt door op een inzending te stemmen. Het programma van eisen voor de prijsvraag is samengesteld met input van wijkbewoners die studenten de afgelopen maanden hebben verzameld door middel van gesprekken in de wijk.
Het winnende team werkt samen met ontwerpers van de gemeente het plan verder uit, waarna het gerealiseerd wordt op locatie. Op deze manier ontstaan verblijfsplekken die goed aansluiten bij de dagelijkse activiteiten en behoeftes van de wijk.
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkeling in de Tarwewijk of wil je bijdragen aan de ontwerpen? Kijk dan op het online platform Tarwekracht. Hier vind je informatie over de ontwerpprijsvraag, maar ook achtergrondinformatie over de wijk en ideeën van wijkbewoners en organisaties.
DASHBOARD VOOR PREVENTIE MISSTANDEN IN WINKELSTRATEN
Misstanden in winkelgebieden kunnen grote impact hebben op de leefbaarheid van wijken. Deze misstanden hebben vaak een aanzuigende werking waardoor de algemene uitstraling en veiligheid van een gebied achteruitgaat en ‘eerlijke’ ondernemers het steeds lastiger krijgen en vertrekken. Naast het bestrijden van misstanden is daarom het voorkomen ervan heel belangrijk.
Tot nu toe was er vooral veel aandacht voor grotere winkelstraten waar al veel aan de hand was. Nu krijgt men steeds meer oog voor kleinere gebieden met beginnende problemen. Samen met de politie Rotterdam Rijnmond en de gemeente Rotterdam ontwikkelt Veldacademie daarom een dashboard waarop risico-ondernemingen en missstanden snel te herkennen zijn.
In het dashboard verzamelen we gerichte, wetenschappelijk onderbouwde informatie over mogelijke criminele activiteiten in winkelgebieden. Dit geeft politie en gemeente een actueel overzicht. Afhankelijk van de situatie kan de gemeente of de politie dan preventief optreden, bijvoorbeeld door vaker op bepaalde plekken te controleren of het inzetten van een winkelstraatmanager. Lees hier verder over dit onderzoek.
Het dashboard bevat nu informatie over zo’n 450 winkelunits. We verkennen of de methodiek in andere steden kan worden toegepast.