Met het project Gezond in Beverwaard is drie jaar lang een uniek experiment uitgevoerd om de gezondheid van kinderen en hun huishoudens te verbeteren. Dit gebeurde in samenwerking met basisschool de Regenboog in Rotterdam Zuid. Het begrip gezondheid is breed benaderd; het gaat niet alleen om wat je eet en hoe je beweegt, maar het gaat ook over lekker in je vel zitten, je talenten kunnen ontwikkelen en ontdekken waar je echt goed in bent. Positieve gezondheid.
Met dit bericht willen we graag delen wat we hebben geleerd. Onder andere als het gaat om de volgende vragen:
- Wat is gezondheid eigenlijk?
- Wat hebben film en theater met gezondheid te maken?
- Hoe werk je met verschillende disciplines samen aan gezondheid?
- Wat is de meerwaarde van een leefstijlcoach?
- Hoe ziet de belevingswereld van kinderen eruit?
- Hoe beïnvloed de leefomgeving gezondheid?
- En, wellicht de belangrijkste vraag, hoe kunnen we geleerde lessen verankeren?
We hopen langs deze weg anderen die aan vergelijkbare vraagstukken werken inzichten te bieden en te inspireren. En op die manier bij te dragen aan een gezondere stad, waarin meer kinderen en huishoudens bereikt worden. Neem contact met ons op als je ideeën hebt hoe we dit samen kunnen doen.
Gezond in Beverwaard gaat over de vraag hoe je een gezonde leefstijl kunt bevorderen, ook bij gezinnen die minder mogelijkheden hebben om aan een goede gezondheid te werken. Want kinderen uit gezinnen in achterstandssituaties leven minder lang gezond en hebben daardoor vaak een kortere levensverwachting.
Uitgangspunt bij aanvang van het project was kinderen te leren dat gezondheid meer is dan gezond eten en genoeg bewegen. Kinderen moeten de ruimte krijgen om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen, zodat hun veerkracht en zelfregie toeneemt. Een training zelfverdediging is net zo belangrijk als een les over voeding en misschien leren de leerlingen nog wel het meest van de jonge topsporter bij Feyenoord die laat zien dat het bereiken van dromen vraagt om discipline en het soms drastisch aanpassen van je levensstijl.
“De inzet van kunst en cultuur als middel om talentontwikkeling en gezondheid bij kinderen te bewerkstelligen is de rode draad in de aanpak van het project geworden.”
Otto Trienekens, initiatiefnemer Gezond in Beverwaard
Film speelde een bijzondere rol in dit project. De kinderen kregen de opdracht om een film te maken over thema’s als kinderrechten en hun toekomstbeeld. Zo kwamen ze in aanraking met een veelheid aan disciplines (regie, techniek, art direction) en ontdekten nieuwe interesses, werkten aan concrete producten en presenteerden met trots het resultaat aan publiek tijdens een echte filmpremière. Projectpartner Building Arts speelde een belangrijke rol in de begeleiding van dit proces.
Documentairemaker Floor Hofman maakte een filmportret over het project. Dit leverde een compact en voor iedereen toegankelijk kijkje in het dagelijks leven op waarin over de schouders van diverse betrokkenen, kinderen en onderzoekers meegekeken wordt.
Een belangrijke bevinding uit Gezond in Beverwaard is dat de gehele sociale en fysieke leefomgeving van de kinderen van invloed is op gezond of ongezond gedrag. Kinderen worden voortdurend beïnvloed door school, rolmodellen, familie en vrienden. Hun fysieke leefomgeving kan ze verleiden tot ongezond gedrag of juist stimuleren om gezonder te leven. Dat betekent dat je gezondheid niet optimaal kunt stimuleren als je het maar vanuit één kant tegelijk benadert. De hele omgeving dient meegenomen te worden. Mede daarom werd nadrukkelijk geprobeerd de ouders bij het project te betrekken. Een coach legde huisbezoeken af en hielp de gezinnen om zelf en met hulp van de verschillende professionals die in het gebied werken de kansen op gezondheid positief te beïnvloeden. De coach ondersteunde de ouders bij vragen over opvoeding, verbetering van de thuissituatie, passende activiteiten voor talentontwikkeling en in groep 8 ook bij de keuze voor passend vervolgonderwijs.
In samenwerking met Erasmus MC en Springco zijn de bevindingen opgetekend en geanalyseerd, en gevat in een onderzoeksrapportage. Illustratief voor de samenhang tussen verschillende factoren in de leefomgeving en de ervaren gezondheid zijn de negen casusbeschrijvingen, te vinden in het hart van het document.
“Als coach gingen we met ouders in gesprek over gezondheid, maar we maakten ook een bredere screening van wat er zich allemaal afspeelt in het leven. Zoals sociale relaties, het huis, financiële gezondheid. Om er achter te komen of er stressoren aanwezig zijn die het gezonde gedrag kunnen beïnvloeden.’’
Hidde Kielen, Coach
Gezond in Beverwaard betrof een uniek actieonderzoek. Er stond een lerende werkwijze centraal, waarbij interventie en onderzoek nauw met elkaar verbonden waren. Het blijkt belangrijk om ervoor te zorgen dat dit soort programma’s geen extra belasting zijn voor scholen, maar juist meerwaarde bieden. En is het essentieel om goed contact met ouders te krijgen, liefst bij hen thuis. Deze en andere aanbevelingen hebben we systematisch uitgewerkt in de publicatie Bouwstenen uit de Praktijk
Nu het project is afgerond rest de vraag hoe we de lessen die we geleerd hebben in dit project kunnen verankeren. Tijdens het seminar Gezond in Beverwaard spraken diverse betrokkenen over deze vraag. Biedt de beschrijving van het project in het Rotterdams preventieakkoord voldoende kans op continuïteit? Kunnen de extra lessen die kinderen kregen om aan hun talent te werken, door blijven gaan? En hoe krijgen we nog sterkere bewijzen op tafel over wat werkt als je aan een complex onderwerp als gezondheid wilt werken?
“Het is mooi om een gemeenschap, een klas als totaal, proberen gezonder te laten leven en daarbij de school te betrekken, de familie en zelfs de wijk. Om vervolgens door speelse manieren kinderen zelf ook meer grip te geven over hun eigen keuzes die zij maken.”
Lex Burdorf, Hoogleraar volksgezondheid Erasmus MC Rotterdam