‘Never waste a good crisis’. De gemeente Rotterdam wil van Bospolder-Tussendijken (BoTu) in Rotterdam-West een ‘veerkrachtige wijk’ maken. Tijdens de eerste lockdown ontstonden hier al snel talrijke initiatieven om bewoners in nood door de crisis te helpen.
In opdracht van de gemeente onderzoekt Veldacademie in een meerjarige monitor gemeenschapsveerkracht in de Rotterdamse wijken Bospolder en Tussendijken. Dit in aansluiting op het wijkontwikkelingsprogramma Veerkrachtig BoTu 2028. Veerkracht komt echter pas effectief aan de oppervlakte als de nood aan de man komt, zoals tijdens de coronacrisis.
BoTu, een wijk die vaak in het nieuws komt met „overlast, achterstand en armoede”, kampt voorafgaand aan de crisis al met diverse maatschappelijke uitdagingen. Daarom gaat in 2018 wijkontwikkelingsprogramma Veerkrachtig BoTu 2028 van start. Centraal in de aanpak staat werken vanuit de kracht van de wijk en haar bewoners en het versterken van lokale netwerken. Onder andere door formele en informele sociale netwerken beter met elkaar te verbinden en te werken volgens principes van community building. Het programma heeft als doel de wijk in tien jaar naar het sociaal stedelijk gemiddelde van Rotterdam te doen stijgen op de Sociale Index én om de eerste veerkrachtige wijk van Rotterdam te worden.
De gevolgen van de coronacrisis op het dagelijks leven van Rotterdam zijn groot, met name in wijken als Bospolder-Tussendijken. De hulpvragen van de wijkbewoners vermenigvuldigen en worden urgenter aan het begin van de eerste lockdown in maart 2020. Dan ontstaan er al snel talrijke initiatieven om buurtbewoners in nood te helpen, waaronder het bezorgen van voedselpakketten en maaltijden, een weggeefwinkel en het beschikbaar stellen van 1.000 laptops om thuisonderwijs te volgen. Welke factoren faciliteren deze manier van handelen in de praktijk?
Tekening: ‘2020 Corona Kronieken, Studio NadiaNena
Om antwoord op deze vraag te vinden verzamelde Veldacademie aan het begin van de eerste lockdown data over initiatief en samenwerking in de wijk. Zij spraken met ruim vijftig bewoners, initiatiefnemers, ondernemers en ambtenaren over de veranderingen in de wijk in crisistijd. Hieruit kwamen vijf belangrijke inzichten naar voren:
- Bestaande netwerken
Een sterk netwerk is essentieel voor een gemeenschap om veerkrachtig te zijn en wordt benut in tijden van crisis. Eerdere samenwerking zorgde voor een vertrouwensrelatie waarin mensen elkaars sterke punten kenden en konden benutten. - Samenwerking informele en formele actoren
Het waren met name bestaande initiatiefnemers, in informeel verband, die maatschappelijk initiatief startten. De acties zijn snel en doeltreffend tot stand gekomen doordat formele en informele actoren met elkaar samenwerkten. Het bundelen van krachten maakte het handelen van deze initiatieven effectiever. - Flexibiliteit in rollen
Verschillende actoren toonden tijdens de lockdown flexibiliteit in de rol die zij in de wijk vervulden. Zij pakten bijvoorbeeld nieuwe verantwoordelijkheden op om tegemoet te komen aan de veranderde vraag. Dit zorgde voor laagdrempelige en snelle toegang tot ondermeer financiële middelen en logistieke ondersteuning. Met name een groot gevoel van noodzaak stimuleerde deze rolverandering. - Locatiespecifiek beleid
Het crisisbeleid in BoTu volgde het nationale beleid van de overheid, wat in diverse gevallen het vermogen van de wijk om veerkrachtig te handelen beperkte. In naleving van de coronamaatregelen werden ontmoetingsplekken gesloten, terwijl deze plekken van specifieke betekenis zijn in deze buurt. Zo gaat de markt in Bospolder-Tussendijken ook over toegang tot betaalbare voeding en een buurthuis over toegang tot betrouwbare informatie. - Communicatie
Om uitdagingen in crisistijd aan te pakken is effectieve communicatie essentieel, dit zorgt voor toegang tot netwerken en informatie en maakt daarmee veerkrachtig handelen mogelijk. In Bospolder-Tussendijken is tijdens de crisis een communitieplatform opgezet waardoor informele en formele actoren vraag en aanbod gemakkelijk met elkaar konden afstemmen.
Of en in hoeverre de inzichten uit de coronacrisis leiden tot structurele veranderingen zal in de toekomst moeten blijken. Hiervoor zal de monitor Veerkracht in BoTu, onderdeel van 10-jarig programma Veerkrachtig BoTu 2028, de ontwikkeling van gemeenschapsveerkracht komende jaren blijven volgen. Lees hier het volledige rapport.
Praat mee tijdens het kennisatelier
Op donderdag 7 oktober van 9:30 – 11:00 uur praten we verder over de bevindingen in het kennisatelier BoTu: gemeenschapsveerkracht tijdens de coronacrisis. Het kennisatelier gaat over handelingsperspectieven voor beleidsmakers en gebiedmedewerkers gericht op veerkrachtige wijkontwikkeling. Het versterken van de responsieve rol van de overheid staat hierbij centraal.
Locatie volgt. Meld je aan door te mailen naar marthe@veldacademie.nl.
Foto: Stichting Wijkcollectie