“Hoe kan de Eilandenbuurt worden vernieuwd door middel van particuliere initiatieven?”. Dat was de vraag die Jurrian heeft beantwoord met zijn afstudeerproject “Ontwerp voor co-creatie”, dat hij woensdag drie juli heeft gepresenteerd.
De centrale opgave was de vernieuwing van de Eilandenbuurt in relatie tot de toekomstplannen voor het naastgelegen Zuidplein. De Eilandenbuurt kampt met een zeer eenzijdige particuliere woningvoorraad, die dreigt te verloederen doordat bewoners eerder verhuizen dan dat ze de woningen opknappen. Door de snelle doorstroom, gebrek aan kwalitatieve buitenruimte en gebrek aan voorzieningen, staat de sociale samenhang en daarmee ook de leefbaarheid van de buurt onder druk.
Het besef dat de leefbaarheid van de buurt niet alleen bepaald word door de professional, maar vooral door de beleving van bewoners, is tekenend geweest voor Jurrians onderzoek en ontwerp. Hij is op twee manieren hiermee aan de slag gegaan. Ten eerste door contact te leggen met bewoners en ten tweede door te kijken naar de mate waarin bewoners zeggenschap kunnen hebben over de woonomgeving. Hiervoor heeft hij de wijk op een dusdanige manier geanalyseerd dat er verschillende ‘territoria’ en schaalniveaus zichtbaar worden. Daarmee wordt duidelijke welke ruimte door wie toegeëigend kan worden.
Het ontwerp is hiermee in de eerste plaats een herindeling van de mate van zeggenschap van bewoners op basis van schaal en territorialiteit. Verschillende soorten van particulier initiatief zijn de bouwstenen die hiervoor zijn gebruikt. Dit varieert van het ruimte maken voor gezamenlijke tuinen of zelfbeheer van de openbare ruimte, tot particuliere woningtransformatie, particulier en collectief opdrachtgeverschap en bouwgroepen.
Het resultaat is een plan dat de Eilandenbuurt op een vanzelfsprekende manier verbind met het nieuwe Zuidplein, zonder zijn identiteit te verliezen als woonomgeving. Belangrijker nog is dat het plan volop kansen biedt voor particulieren om zelf initiatief te nemen, wat op den duur een zeer gevarieerde en betrokken woonomgeving oplevert voor de huidige, maar ook toekomstige bewoners.
Het afstudeerproject een verkenning is van een nieuwe praktijk van stedenbouw in Rotterdam. De bouwopgave voor de toekomst is binnenstedelijke herontwikkeling. Bij gebrek aan publieke middelen en in het belang van duurzame herontwikkeling moet het initiatief vanuit een andere hoek komen. Het stimuleren van particulier opdrachtgeverschap in de herontwikkeling van achterstandswijken zorgt ervoor dat publieke en particuliere investeringen renderen in het woongenot van mensen die een band opbouwen met hun woonomgeving.
