Ouderen wonen steeds langer zelfstandig thuis en hebben een steeds grotere behoefte aan een woonvorm tussen thuis wonen en het verpleeghuis. Het Uitvoeringsprogramma Rotterdam, Ouder & Wijzer biedt oplossingen om de grote groep ouderen met deze behoefte op te kunnen vangen. Eén van die oplossingen is de ontwikkeling van ouderenhubs. Een ouderenhub is een centrale plek in een wijk waar belangrijke dagelijkse voorzieningen en zorgvoorzieningen worden geclusterd. Veldacademie en EMI zijn de opdracht aangegaan om onderzoek te doen in het kader van dit uitvoeringsprogramma en Jenny Kwast sluit hier met haar afstudeerproject ‘Ouderenhub 2.0’ op aan. In haar project toont ze met een scenariostudie aan hoe ouderenhubs toekomstbestendig kunnen worden gemaakt.
Rotterdam wil in de nabije toekomst zo’n 40 ouderenhubs ontwikkelen, wat betekend dat de stad de komende 15 jaar goed is voorbereid op een grote groep ouderen. Het ‘Ouderenhub 1.0’ concept is voortgekomen uit een demografische prognose voor de stad Rotterdam tot 2035. Andere demografische ontwikkelingen zijn echter niet meegenomen. Maar na 2035 sluit het aanbod hoogstwaarschijnlijk niet meer goed aan op de vraag en zullen gebieden opnieuw moeten transformeren. Om dit te voorkomen heeft Jenny Kwast het concept door middel een scenariostudie meer toekomstbestendig gemaakt.
Aan de hand van deskresearch heeft Jenny eerst gezocht naar de kern van dit probleem. Hieruit bleek dat de toename van de vergrijzing en het bevolkingsaantal geen gelijkmatige ontwikkelingslijn bevatten waardoor een ouderenhub niet overal op dezelfde manier kan worden toegepast. Deze ontwikkelingen heeft zij daarom uitgewerkt aan de hand van een scenariostudie. De scenariostudie gaat van start met een nulmeting. Dit bedraagt een fictieve wijk waar het concept ‘Ouderenhub 1.0’ op is toegepast. Vervolgens zijn de scenario’s toegepast op deze nulmeting en laten dus zien hoe zo’n gebied zich verder ontwikkeld.
De uitkomsten van de scenariostudie laten zien dat toe- of afname van de vergrijzing en toe- of afname van de bevolking een grote invloed heeft op thema’s als wonen, voorzieningen, zorg, openbare ruimte en ontmoeting. Er worden grote verschillen in de scenario’s geconstateerd, daarom is het van belang dat er van tevoren wordt nagedacht over welk scenario zich in de toekomst zal voordoen. Aan de hand van de geformuleerde programma’s van eisen en het volgen van een stappenplan kan een ouderenhub worden ontworpen.
Door middel van een implementatieplan zijn handvatten geboden welke laten zien hoe je het concept ‘Ouderenhub 2.0’ kunt toepassen in de praktijk. De locatie hiervoor bedraagt Groot IJsselmonde. Deze wijk is aantrekkelijk voor de oude generaties door het aanbod van vele (zorg)voorzieningen en het type woning. Daarnaast zorgt de ambitie met betrekking tot het Stadionpark en Sportcampus weer voor de aantrekkingskracht van jongere generaties. Dit heeft ertoe geleid dat scenario 3 het beste past bij de wijk, maar er wordt ook rekening gehouden met scenario 1 welke ook een hoge score laat zien. Gemeenschappelijk wonen voor ouderen en sporters, een generatietuin en een toegankelijke dijk zijn ingrepen die passen bij allebei de programma’s van eisen.
Scenario 3
Scenario 1
Uit het onderzoek van Jenny is gebleken dat het concept ‘Ouderenhub 1.0’ niet voldoende toekomstbestendig is doordat er geen rekening is gehouden met toekomstige demografische ontwikkelingen. Het concept ‘Ouderenhub 2.0’ is een verbetering van het eerste concept waarbij deze toekomstbestendig is gemaakt door middel van scenariovorming en het toepassen van het meest geschikte programma van eisen voor een locatie, gebaseerd op een veranderende demografische samenstelling in de periode na 2035.