Bewoners in de Afrikaanderwijk moeten zich beter thuis gaan voelen om zo een gezonde leefomgeving te creëren. De Afrikaanderwijk is een van de achterstandswijken in Rotterdam Zuid. Het opleidingsniveau in de wijk is laag in vergelijking met Rotterdam en de wijk scoort laag op de woonkwaliteit. Door in te zetten op het creëren van plekken om bewoners op een natuurlijke en laagdrempelige manier verhalen met elkaar te delen, gaan bewoners zich beter thuis voelen. Daarom richt het afstudeerproject ‘(t)huis vol verhalen’ van Quirine van Thiel zich op de verhalen die de wijk kent en een ruimtelijke opgave om die verhalen te kunnen delen. De ruimtelijke vertaling is een combinatie van een buurthuis en een museum, waar de verhalen kunnen worden gedeeld en tentoongesteld. Hierdoor zal de wijk worden versterkt vanuit de bewoners zelf.
In het onderzoek worden de verschillende verhalen die de Afrikaanderwijk kent in kaart gebracht. Deze verhalen vertellen stuk voor stuk iets over succes, hard werken loont en laten bovenal zien dat er veel mogelijk is in de wijk. In het onderzoek zijn 22 verhalen terug te vinden die het verhaal laten zien van een initiatiefnemer die zich in zet voor de wijk.
Met dit onderzoek wordt inspiratie opgedaan om zo dichter bij de verhalen en de bewoners van de wijk te komen. De verhalen zijn geanalyseerd op herhalende kenmerken en wijkidentiteit. Verder zijn de verhalen geanalyseerd op sociale en culturele kenmerken om de identiteit van de bewoners en de wijk te ontdekken. Door de verhalen te analyseren op de naar voren gekomen kernthema’s en te luisteren naar wat de bewoners zelf vertellen over de identiteit, is er grip verkregen op de identiteit van de wijk en bewoner.
De belangrijkste bevindingen zijn eenerzijds input voor het programma en anderzijds input ter inspiratie. Het in kaart brengen van de verhalen dient als invulling voor de exposities die zullen gaan plaatsvinden in het gebouw. De analyse waaruit de negen kernthema’s zijn ontstaan dienen ter inspiratie voor de identiteit van de Afrikaanderwijk en maken deel uit van de vaste expositieruimte. Verder laat het onderzoek ook zien dat de meeste bewoners zich hechten aan een hoge toegankelijkheid. Het thema dat het vaakst naar voren kwam is het verbinden van mensen. Dus door kennis op te doen over de bewoner aan de hand van verhalen, is er inspiratie verkregen voor het programma van het (t)huis vol verhalen. Door verhalen te gebruiken ligt de eigen identiteit van de bewoners voorop in plaats van het ruimtelijke ontwerp wat daaruit volgt.
Het gebouw
Het ontwerp, genaamd ‘(t)huis vol verhalen’, is voortgekomen uit het onderzoek van de verhalen die de wijk kent. Het gebouw richt zich op het vergroten van het referentiekader, het verbreden van het gevoel van eigenwaarde en het versterken van de sociale cohesie. Hierdoor zullen bewoners zich beter voelen in hun wijk en zal het thuisgevoel worden versterkt. Het (t)huis vol verhalen richt zich op drie verschillende doelgroepen. Er is de bewonende bezoeker die zijn medebewoner kan leren kennen en wordt meegenomen in de verhalen die de wijk kent. Verder is er de tentoongestelde bewoner die een podium krijgt in het gebouw in de vorm van tentoonstelling of lezingen. Naast de bewoners is het van belang dat het ook bezoekers van buitenaf trekt die kennis maken met de kwaliteiten van de wijk.
Om bezoekers aan te trekken zal het gebouw op een strategische plek in de wijk komen te staan. Het heeft een centrale en zichtbare plek en zal midden in de wijk komen te staan. De plek grenst enerzijds aan de drukke Afrikaandermarkt en anderzijds aan het rustige park. De tweestrijd tussen druk en rustig maakt het de perfecte plek om het gebouw juist op die grens te positioneren. Het gebouw vouwt zich om de parkrand heen, ligt op twee uiteinden een stuk terug om afstand te creëren van de markt en bestaan uit drie lagen die aflopen richting het park toe.
Het programma van het gebouw bestaat uit twee hoofdfuncties; expositieruimte en ontmoetingsruimte. De exposities zijn vierdelig en bestaan uit een vaste, wisselende, buiten en interactieve expositie. Deze draaien alle vier om bewoners die zich inzetten in de wijk en het laten zien van de verhalen. Om de bezoekers ook verhalen te laten delen met elkaar zullen er verschillende activiteiten georganiseerd worden in het verhalencafé. Zo zijn er wekelijks lezingen van bewoners en kan de multifunctionele ruimte zich aanpassen op workshops, educatieprojecten en bewonersbijeenkomsten. Zo wordt er tegelijk ontmoeting mogelijk gemaakt door ruimte te geven voor sociale interacties.
Het (t)huis vol verhalen staat nauw in contact met de omgeving. De entrée is zo open en transparant mogelijk ontworpen om de laagdrempeligheid te stimuleren. Het verhalencafé en de expositieruimtes zijn ook open om zo een kijkje te kunnen nemen in het gebouw en de voorbijganger buiten nieuwsgierig te maken. Het gebouw heeft twee grote open entrees, waardoor je zowel vanuit het park als vanuit de markt naar binnen kunt lopen.
Omdat het belangrijk is dat het programma zich ook vertaald aan de buitenkant, zijn er verschillende quotes van de bewoners op de gevel geplaatst. Deze quotes komen uit de geanalyseerde verhalen en zijn op het gebouw geprojecteerd om bewoners onder andere te motiveren en aan het denken te zetten. Bijvoorbeeld een quote; ‘Iedereen is welkom en wordt gerespecteerd ongeacht seksualiteit, komaf of huidskleur. Deze letters zijn ook te zien vanaf binnen door de open delen in de gevel.
Het (t)huis vol verhalen zal dus de Afrikaanderwijk sociaal-economisch versterken door een plek te realiseren waar bewoners verhalen kunnen delen met elkaar. Deze ontwerpopgave is niet direct te kopiëren op andere plekken, maar het is wel een generieke benadering die in meerdere wijken terug zou moeten komen. Om zo meer bewoners vanuit meerdere wijken in Rotterdam zich beter thuis te laten voelen. Maar in de Afrikaanderwijk zullen bewoners zich thuis gaan voelen, met als resultaat een plek waar bewoners trots op kunnen en mogen zijn.