Institutional enablers and barriers towards social resilience

In de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken is de gemeente samen met partners het project Veerkrachtig BoTu 2028 begonnen. Dit project heeft als doel de sociale weerbaarheid van de wijk Bospolder-Tussendijken in Rotterdam te vergroten. De Veldacademie is als kennisinstelling betrokken bij dit project en wil de ontwikkeling van het governancesysteem van BoTu monitoren. Een belangrijk onderdeel van het governance systeem betreft de samenwerking tussen formele en informele actoren. Omdat er een bestaand raamwerk ontbreekt om te kunnen monitoren in hoeverre formele en informele actoren veerkrachtig zijn in interactie met elkaar heeft Nitin Biharie (TU Delft: Technology, Policy and Management) zich met onderzoek gericht op het ontwikkelen van een raamwerk dat kan worden gebruikt om deze veerkracht op meerdere niveaus en tussen meerdere actoren te analyseren. 

Het Institutional Resilience Analysis and Development (IRAD) raamwerk
Nitin heeft het Institutional Resilience Analysis and Development (IRAD) raamwerk ontwikkeld om de veerkracht van de interacties tussen formele en informele actoren te evalueren. Dit IRAD-raamwerk is een aangepaste versie van het Institutional Analysis and Development (IAD) raamwerk van Elinor Ostrom, dat is aangevuld met elementen die voortkomen uit het uitgevoerde literatuuronderzoek. Daarbij zijn verschillende vormen van kapitaal geïdentificeerd die verschillende bronnen omvatten waarop informele actoren kunnen putten om veerkrachtig te handelen. Deze vormen van kapitaal zijn (1) sociaal kapitaal, (2) cultureel kapitaal, (3) menselijk kapitaal, (4) natuurlijk kapitaal en (5) gebouwd kapitaal. Verder zijn er verschillende kwaliteiten geïdentificeerd met betrekking tot het zelforganiserend vermogen van stedelijke bestuurssystemen die kunnen worden gebruikt om de acties van formele actoren te evalueren en die betrekking hebben op (1) mobiliserend vermogen, (2) bindend vermogen, (3) betrouwbaarheid en (4 ) institutionele flexibiliteit.

Case study Zelfregiehuis
Om het ontwikkelde IRAD-raamwerk te testen en valideren, heeft Nitin het vervolgens toegepast op een case study binnen de onderzoekscontext van het programma Resilient Bospolder-Tussendijken 2028 in Rotterdam. Op basis van een eerste deskresearch heeft hij een case study geselecteerd op basis van de criteria dat het ging om een conflict tussen formele en informele actoren dat voortkwam uit institutionele veranderingen. Dit leidde tot de keuze voor de verkoop van het vastgoed van een initiatief genaamd het “Zelfregiehuis”, waarbij de gemeente Rotterdam in conflict was met bewoners en informele organisaties over het beheer van maatschappelijk vastgoed.

Door middel van deskresearch en zijn semi-gestructureerde interviews met formele en informele actoren die bij de zaak betrokken waren heeft Nitin data verzameld. Daarbij lag de focus op het onderzoeken met welke institutionele uitdagingen formele en informele actoren worden geconfronteerd bij hun inspanningen om bij te dragen aan een veerkrachtige stad met het programma Veerkrachtig Bospolder-Tussendijken 2028 van de gemeente Rotterdam als onderzoekscontext. Dit programma heeft als doel de sociale weerbaarheid van de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken te vergroten.

Belangrijkste resultaten
De toepassing van het IRAD-raamwerk op de case study heeft geleid tot meerdere inzichten met betrekking tot enablers en barrières voor veerkrachtige interacties tussen formele en informele actoren. De informele actoren zoals bewoners en actieve informele organisaties in de wijk kunnen veerkrachtig optreden dankzij een grote hoeveelheid sociaal en cultureel kapitaal, waardoor mensen kunnen worden gemobiliseerd en via media kunnen escaleren wanneer ze in conflict zijn met formele actoren. Terwijl het gebrek aan menselijk kapitaal in de vorm van kennis en financiële middelen is geïdentificeerd als belemmeringen voor veerkrachtige acties.

Bovendien zijn verschillende in gebruik zijnde regels geïdentificeerd als factoren die veerkrachtig handelen mogelijk maken en belemmeren. Bestaande institutionele arrangementen lijken het zelforganiserend vermogen van bewoners te belemmeren, waardoor formele actoren zoals ambtenaren van de gemeente Rotterdam rigide en ongevoelig zijn. Hoewel er ook verschillende regels in gebruik zijn die pleiten voor dit zelforganiserend vermogen, lijken deze niet voldoende geïnstitutionaliseerd om informele actoren er een beroep op te kunnen doen. Verder is het handelen van formele actoren geëvalueerd door de kwaliteiten van het zelforganiserend vermogen van een governancesysteem als criteria te hanteren. Vervolgens zijn het gebrek aan vertrouwen van bewoners in de gemeente, het gebrek aan communicatie tussen formele en informele actoren en het ontbreken van een politieke basis voor nieuwe inzichten geïdentificeerd als belemmeringen voor veerkrachtig handelen.

Vervolg
Het ontwikkelde IRAD framework kan door de Veldacademie worden ingezet om de governance van BoTu te monitoren door middel van meerdere case studies. Het kan worden gebruikt om te beoordelen of de uitkomsten van de Zelfregiehuis case inderdaad hebben geleid tot veranderde besluitvormingsprocessen en veerkrachtiger interacties tussen formele en informele actoren. Andere aanbevelingen voor toekomstig onderzoek betreffen de beoordeling van andere conflicten tussen formele en informele actoren, of het gebruik van het IRAD-raamwerk met een focus op andere typen stedelijke commons, zoals energiegerelateerde commons.