Zo’n 60 studenten van over de hele wereld hebben in het Duitse Mannheim het urbane samenleven van de toekomst ontworpen tijdens de summerschool ‘Co-Creating Home’. Twee weken lang werd de monumentale Multihalle van architect Frei Otto omgetoverd tot woon- en werkplaats. Onder het dak van de grootste vrije houtconstructie ter wereld werd samengeleefd, ontworpen en gebouwd aan een ensemble van mobiele, houten paviljoens. De paviljoens zijn als ‘stedelijke meubelstukken’ in het park rondom de hal geplaatst, waar ze tijdens het openingsfeest op 17 augustus zijn overgedragen aan de stad en haar inwoners.
Het samenleven vieren
Europese steden ervaren een groeiende culturele verscheidenheid. Enkelen zien dit als bedreiging, anderen als kwaliteit. Waar in sommige steden de maatschappelijke kloof tussen verschillende culturen groter wordt, vormt Mannheim een positieve uitzondering. Reeds sinds decennia wordt in de stad waar mensen van meer dan 160 nationaliteiten wonen, binnen de context van culturele verscheidenheid samengeleefd.
Gedurende de summerschool is door de deelnemers het samenleven in steden verkend. Onder het dak van de Multihalle is er letterlijk samengeleefd in een ware micro-maatschappij; studenten, docenten en medewerkers sliepen in een tentenkamp, er werd gezamenlijk gegeten, muziek gemaakt, onderhandeld, gefeest, gediscussieerd, ontworpen en gebouwd. Iedere deelnemer bracht zijn of haar eigen culturele achtergrond en persoonlijke waardes in het creatieve ontwikkelproces in. Deze intensieve interactie voerde tot wederzijds begrip en een gemeenschappelijk basis, welke nu in de vorm van de mobiele paviljoens ontdekt, gebruikt en beleeft kan worden.
Om studenten te begeleiden waren er diverse experts aanwezig onder meer vanuit de disciplines architectuur, bouwtechniek, stadsontwikkeling en bestuur. De summerschool is een tekenend voorbeeld van de ontmoeting van onderwijs, ruimtelijk ontwerp en sociaal-maatschappelijke opgave; het gebied waarop Veldacademie zich manifesteert.
Un-boxing: het openstellen van het (t)huis
Veel dagelijkse en cultureel bepaalde activiteiten vinden in het private domein van het woonhuis plaats: eten, praten, leren, ontspannen, slapen. Het private thuis vormt echter een gesloten omgeving; een soort Black Box, ontoegankelijk en onzichtbaar voor de omgeving. Om gemeenschappelijk het feest van de culturele verscheidenheid te kunnen vieren, moet men eerst de culturele gewoontes van de buren leren kennen. Het openen van de private Black Box – ‘Un-Boxing’ – heeft zich in de loop van de summerschool tot kernidee van het gehele project ontwikkeld.
Het woonhuis bestaat uit ruimtes met bepaalde functies; keuken, slaapkamer, werkkamer, woonkamer, etc. Wat gebeurt er wanneer deze ruimtes vertaald worden naar zelfstandige, vrij toegankelijke paviljoens? Er ontstaat een verzameling van openbare ruimtes, een ensemble van publieke ‘podia’. Deze podia bieden de inwoners van de stad de mogelijkheid ze te gebruiken, erop te spelen, te ontdekken en met eigen ideeën en activiteiten te experimenteren. De paviljoens bieden de context voor culturele uitwisseling, ontmoeting en interactie. Het zijn ‘podia’ voor creatief gebruik, om het urbane samenleven van de toekomst te vieren.
Een symbool voor de open samenleving
Architect en Pritzker Prijswinnaar Frei Otto ontwikkelde samen met zijn studenten de Multihalle voor de Bundesgartenschau van 1975. Het bouwwerk werd de grootste vrij overspannen houtconstructie ter wereld. Bedoeld om een half jaar te blijven staan, inmiddels is dat 45 jaar. De komende jaren vindt er renovatie en herontwikkeling plaats, zodat de hal weer een belangrijke plek wordt voor de stad. De Multihalle staat voor de gemeente Mannheim symbool voor een open samenleving, een veelzijdige plek met talloze mogelijkheden.
De Summerschool Werkstatt Multihalle is een van de evenementen die de stad organiseert om hergebruik en programmering van de hal te verkennen. Het startschot van het toekomstige Frei Otto Study Center. In dit centrum wordt in samenwerking met diverse (internationale) universiteiten verbinding gelegd tussen wetenschap, onderwijs en actuele maatschappelijke vraagstukken.
Foto's: Henning Scherf, Veldacademie, Tröster
Bekijk alle paviljoens. (© 2019 Kristof Lemp)